اعتراض به یک مصوبه - وبلاگ شیرین

به گزارش وبلاگ شیرین، تهران (پانا) - یک مصوبه حکم به بسته شدن دفترحیات لنج های چوبی سنتی بر ساحل خلیج فارس و دریای عمان از چابهار تا آبادان را داده است.

به گزارش ایران، مصوبه ای که می خواهد لنج های فایبرگلاس و فلزی را جایگزین لنج های چوبی کند. این مصوبه 5 سال زمان مشخص نموده تا لنج های زیر 500 تن امحا شوند. هدف از اجرای این مصوبه حذف ابزار قاچاق کالا از دریا، انتقال فعالیت های غیررسمی به رسمی و تجاری، رونق فعالیت های کشتی سازی داخلی و خدمات تعمیر و نگهداری آنها و نیز افزایش ایمنی دریایی است . 99 درصد از لنج های چوبی نوار ساحلی جنوبی کشور شامل این مصوبه می شوند. فقط در بندر تاریخی کنگ، 5000 نفر با اجرای این مصوبه به طور مستقیم بیکار می شوند. پرونده ثبت دنیای مهارت های دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی خلیج فارس نیز با این مصوبه بلافاصله از یونسکو خارج می گردد.

مسأله آنقدر جدی است که علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی در نامه ای به دولت اعتراض خود را نسبت به برنامه جایگزینی لنج ها گفت. این پرونده از جمله پرونده هایی است که باعث شد تا نام خلیج فارس در حافظه یونسکو ثبت گردد. یونسکو پرونده ایران را به شرط پاسداری و حفاظت فوری میراث ناملموس در خطرِ مهارت سنتی لنج سازی ایران و دریانوردی با آن در خلیج فارس ثبت کرد. 9 سال بعد از ثبت دنیای این میراث ناملموس، وزارت راه و شهرسازی مصوبه جایگزینی را در کمیسیون مالی دولت تصویب کرد تا این پرونده ثبت دنیای در خطر قطعی خروج از یونسکو قرار گیرد.وزیر میراث فرهنگی هم هشدار می دهد تصمیم وزارت راه و شهرسازی در این باره موجب تسریع در نابودی دانش لنج سازی بومی می گردد. او این مصوبه را مغایربا تعهدات بین المللی ایران می داند. حذف پرونده ثبت دنیای میراث ناملموس لنج سازی و دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس، فرصت را به کشورهای دیگر چون کویت می دهد تا نام خودشان را جایگزین ایران بر پیشانی یونسکو نمایند.

فرهاد نظری، مدیرکل سابق ثبت آثار و حفظ احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی ثبت این پرونده را یکی از آرزوهای دیرینه ایران می داند و می گوید: این پرونده دارای اسناد مهمی است که نشان می دهد ایران صاحب یکی از قدیمی ترین نیروهای دریایی در دنیا است. به گفته او همین مسأله هم باعث ثبت دنیای این میراث که در خطر فراموشی واقع شده است، شد. چون احتیاج به پاسداری فوری دارد. او می گوید: از زمان ثبت تا به امروز دوبار گزارش دوره ای به یونسکو ارسال شده است. کارهای پژوهشی و علمی زیادی هم انجام گرفته. چند فروند بوم قدیمی(لنج) اقیانوس پیما که دارای تکنولوژی پیچیده ای است نیز بازسازی شده. نظری نشان پرچم کشور کویت را همین بوم های اقیانوس پیما می داند و آن را نشانه ای از اهمیت فرهنگی وجود چنین لنج هایی برمی شمرد. نظری هم مصوبه اخیر دولت را همسو با پرونده ثبت دنیای در یونسکو نمی داند.

ایوب زارعی، شهردار بندر تاریخی کنگ هم از ایجاد یک پایگاه دنیای برای حفاظت از دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی خلیج فارس در بندر کنگ پس از ثبت دنیای این میراث ناملموس خبر می دهد. این پایگاه هم لنج های سنتی را حفاظت می نماید هم احیای آنها را آموزش می دهد. به گفته زارعی 15 نوع لنج موج های خلیج فارس را با هدف صیادی و تجارت می کاود. وقتی موتور روی لنج هایی که با بادبان ها حرکت می کردند قرار می گیرد به آن جهاز می گویند. او یکی از مهم ترین جهاز های ایران را لنج اقیانوس پیمای بوم می داند که در خطر نابودی و فراموشی قرار داشت. او می گوید: این بوم ها فراوری نمی شد. بوم هایی هم که از رده خارج می شد، احیا نمی شد. شهرداری کنگ بعد از ثبت دنیای پرونده، تصمیم می گیرد بوم ها را مثل خانه های تاریخی احیا کند. او می گوید: یک جهاز را با یاری و هدایت ناخداها و دریانوردهای کنگی خریداری کردیم. احیای این لنج، مردم را هم علاقه مند به حفاظت از بزرگترین صنایع دستی ایران کرد. او می گوید: مردم خیال شان راحت شد که سازمان بنادر و دریانوردی مجوز می دهد بنابراین آغاز به بازسازی اساسی لنج ها کردند. الان لنجی را که کاملاً از رده خارج شده بود بازسازی کردیم. بازسازی لنج ها پای یک سرمایه گذار تهرانی را هم به بندر کنگ باز کرد. این سرمایه گذار هم بازسازی یکی از بوم های اقیانوس پیما را روی میز گذاشت. شهرداری کنگ نیز برای زنده سازی این مهارت با همکاری منابع طبیعی چوب کرت را هم از سیریک تهیه کرد تا مشکل مواد اولیه بندری ها برای احیای صنعت لنج سازی بر طرف گردد. زارعی می گوید: بخشی از چوب های مورد احتیاج را هم از آفریقا وارد کردیم اما به تازگی گمرک جلوی واردات این چوب ها را گرفته است. او این ممنوعیت را از چشم مصوبه اخیر می بیند. ممنوعیتی که بندرنشینان کنگ را دوباره نگران سرنوشت لنج هایی نموده که تمام سرمایه آنها است. مصوبه اخیر در حالی دفتر لنج سازی سنتی و تاریخ 2500 ساله دریانوردی در ایران را برای همواره غرق می نماید که پایگاه میراث دنیای کنگ به تازگی با تهیه دفترهای نقاشی آموزش بچه ها برای لنج سازی را از دبستان آغاز نموده بود. شهرداری کنگ به گفته زارعی تفاهمنامه ای هم با اداره کل نوسازی مدارس و اداره کل آموزش و پرورش استان بست تا هنرستان علوم و فنون دریایی در کنار کارگاه لنج سازی به صورت عملی بچه ها دریا را آموزش دهد.

محدود شدن کاربری لنج های چوبی

مسائل و موانع برای ادامه کار و فراوری لنج های سنتی در بنادر جنوبی به همین جا ختم نمی گردد. شهرداری کنگ برای لنج های سنتی کاربری گردشگری تعریف نموده. این کاربری در تمام کشورهای ساحلی سابقه دارد. بسیاری از کشورهای بندری لنج های قدیمی را به رستوران، اقامتگاه بومگردی و... تبدیل نموده اند یا آنها را در راستا گردشگری دریایی به آب انداخته اند. کنگی ها هم همین برنامه را دارند. اما زارعی می گوید: سازمان بنادر و دریانوردی اجازه نمی دهد این لنج ها بیشتر از دو مایل از خلیج فارس را بپیمایند. لنج های گردشگری براساس همین تصمیم نمی تواند مسافران را از کنگ به قشم، کیش یا بندرعباس ببرند. زارعی می گوید: این بوم ها اقیانوس پیما هستند، راستاها هم کوتاه است هیچ مسئله ای برای رونق گردشگری در این راستا ندارند.

لزوم اخذ کارت ملوانی برای گردشگران!

زارعی می گوید: سازمان دریانوردی به آنها گفته گردشگران به شرطی می توانند سوار این لنج ها شوند که کارت ملوانی داشته باشند. او می پرسد مگر مسافرانی که سوار هواپیما می شوند همه کارت خلبانی یا میهمانداری دارند؟.

به گفته زراعی اگر لنج های سنتی امحا شوند 5000 نفر از جمعیت 20 هزار نفری کنگ که روی لنج ها کار می نمایند از کار بیکار می شوند. بدون شک امحای لنج های سنتی از چابهار تا آبادان افراد بسیار زیادی را بیکار می نماید. آمارهای غیر رسمی تعداد بیکاران را بیش از یک میلیون خانوار می داند. او می گوید: گنجایش 90 درصد لنج های نوار ساحلی خلیج فارس زیر 500 تن است. این مصوبه در حالی تشویش را به جان ناخدایان بندری انداخته است که شهرداری کنگ به دنبال ایجاد دانشکده علوم و فنون دریانوردی با یاری دانشگاه علم و صنعت است. زارعی می گوید: این مصوبه همه برنامه ها را نقش بر آب می نماید. ما فقط با 250 ناخدا مصاحبه کردیم تا این علم و صنعت را مکتوب کنیم. با این مصوبه باید پاسخ بدهیم که چرا 9سال برای زنده کردن یک صنعت هزینه کردیم که حالا قرار است امحا گردد؟ امحای لنج های سنتی تنها صیادان و تاجران را بیکار نمی نماید. کارگاه های تعمیرات لنج ها را هم تعطیل می نماید. در کنگ سه کارگاه وجود دارد که بیش از 2000 نفر در آنها شاغل هستند.

ناخدا علی حمود، مسئول موزه دریانوردی کنگ و موزه مردم شناسی هم دلش مثل روزهای طوفانی خلیج فارس پر از تشویش است. او می گوید: پدربزرگ من روی این لنج کار می کرد حالا هم پسرم روی آن کار می نماید. با اجرای این مصوبه مردم گرفتار می شوند. حمود می گوید: من نمی توانم توی لنج فایبرگلاس زندگی کنم. هیچ موجودی حتی سوسک و موش به دلیل وجود مواد شیمیایی نمی تواند در فایبرگلاس ها زندگی کند. او امحای لنج های سنتی را باعث از بین رفتن یک نسل می داند و می گوید: از شنیدن تصویب این مصوبه مثل بید می لرزم. نمی توانم بعد از 60 سال لنج فایبرگلاس سوار شوم. او می گوید: لنج چوبی را بدون وسایل برقی می سازیم 50 تا 60 سال عمر می نماید. لنج های فایبرگلاس 20 سال عمر دارند. او نقبی به جنگ کویت و عراق می زند و می گوید: کویتی ها یک لنج به کنگی ها فروختند بعد از جنگ ایران و عراق آمدند دوباره خریدند و به کویت بردند. به گفته ناخدا روی هر لنج 300 تا 400 تنی بین 7تا 8 نفر کار می نمایند.

ایران مشتری فایبرگلاس های بدون کاربرد کشورهای حوزه خلیج فارس

محمد نور فرجام پور، نماینده یکی از سرمایه گذاران تهرانی در صنعت لنج های سنتی است. او می گوید: کشورهای اطراف به ما لنج فایبرگلاس می فروشند اما لنج های سنتی ما را می خرند و احیا می نمایند. به گفته او هیچ کدام از این کشورها برای صیادی از لنج فایبرگلاس استفاده نمی نمایند.

همچنین فایبرها باعث فاسد شدن بعضی محصولات صادراتی چون هندوانه هم می شوند. به گفته فرجام پور هزینه هر لنج فایبرگلاس 500 تنی 7 میلیارد تومان است. چند نفر از صیادان جنوبی یا صاحبان لنج هایی که کالاهای وارداتی و صادراتی را به کشورهای حوزه خلیج فارس می برند قادر به پرداخت چنین هزینه ای هستند؟ چرا باید لنج هایی را که گاهی تا 90 سال عمر می نمایند جایگزین لنج هایی با عمر 20 ساله کرد؟ لنج هایی که هم سلامت جاشوها وهم بهداشت محصولات صادراتی را به خطر می اندازد.

نیم نگاه

وزیر میراث فرهنگی هشدار داد این تصمیم موجب تسریع در نابودی دانش لنج سازی بومی می گردد. او این مصوبه را مغایربا تعهدات بین المللی ایران می داند. حذف پرونده ثبت دنیای میراث ناملموس لنج سازی و دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس، فرصت را به کشورهای دیگر چون کویت می دهد تا نام خودشان را جایگزین ایران بر پیشانی یونسکو نمایند